در مواقعی که  تزریق بوتاکس( توکسین بوتولینوم) در ناحیه گوشه خارجی چشم به منظور اصلاح چین های پنجه کلاغی بطور مکرر انجام شود، ممکن است سندرم چشم خشک (Dry eye) یا گزروفتالمی ایجاد شود.

درمان خشکی چشم با تزریق بوتاکس

اما این واقعیت کاملا مشخص است که عمده استفاده کنندگان از لنزهای تماسی افراد میانسال و بالغ هستند که اغلب به روش های مختلف ضد پیری متوسل می شوند. با توجه به این موضوع، کارشناسان تصمیم گرفتند تا دریابند که چگونه تزریق بوتاکس بر روند سندرم چشم خشک تأثیر می گذارد.

رابطه بوتاکس و چشم خشک

همانطور که مشخص شد، سم بوتولینوم، که به نقاط خاصی از صورت، از جمله نقاطی که در اطراف چشم‌ها قرار دارند، تزریق می‌شود، نه تنها اثری جوان‌کننده دارد، بلکه ناراحتی هنگام استفاده از لنزهای تماسی مرتبط با خشکی چشم را کاهش می‌دهد. این اثر بوتاکس به این دلیل است که ماهیچه های پمپ اشکی را به میزان قابل توجهی شل می کند. این به نوبه خود منجر به کاهش سرعت ورود مایع اشک آور به کیسه اشکی می شود. در نتیجه اشک بیشتر روی غشای مخاطی چشم باقی می ماند و آبرسانی بهتری به قرنیه می دهد.

اما تعدادی از مطالعات دیگر اثر کاملاً متضاد سم بوتولینوم را نشان داده‌اند. گاهی تجویز آن باعث کاهش ترشح مایع اشک می شود که علائم خشکی چشم را افزایش می دهد.

علائم اولیه سندروم چشم خشک (گزروفتالمی xeropth )

1)    تحریک خفیف چشم
2)    احساس جسم خارجی
3)    ریزش اشک
می باشد.

بوتاکس | سندروم چشم خشک

در صورت ادامه تزریق بوتاکس علائم فوق ممکن است تشدید شوند. این حالت ممکن است در اثر فلج عضله orbicularis oculi  ایجاد شود که باعث کاهش توان و قدرت یا انتشار مستقیم توکسین بوتولینوم (بوتاکس) به غدد اشکی می‌شود و تولید اشک را مختل می‌کند.

بوتاکس و عدم وجود اثر درمانی (hack of treatment effect)

یکی از عوارض نادر ناشی از تزریق بوتاکس (توکسین بوتوکینوم) ایجاد آنتی بادی هایی است که می تواند باعث بی اثر شدن بوتاکس شود. (احتمال ایجاد این عارضه کمتر از 1% است )
در فرم اوریژینال، توکسین بوتولینوم به صورت یک کمپلس می باشد که شامل نوروتوکسین و پروتئین های فرعی یا (جانبی) است.

پروتئین‌های فرعی در توکسییتی از راه دهانی توکسین بوتولینوم نقش داشته و مانع از تجزیه آن توسط اسید معده شده و باعث عبور از دیواره اپی تلیال روده شده و در نتیجه وارد جریان خون سیستمیک می‌شوند. اما برای اثرات درمانی بوتاکس تزریق شده مورد نیاز نمی‌باشد.

از نظر تئوری بار پروتئینی افزایش یافته، پروتیئن‌های کمپلکسی به تنهایی می‌تواند پاسخ آنتی‌بادی بیشتر از نوروتوکسین ( پروتئین ۱۵۰ کیلو دالتون ) ایجاد کند. این آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده ممکن است باعث شکست اثر درمانی نسبی یا کامل شوند.

در پزشکی زیبایی در مقایسه با حیطه درمانی، از دوز‌های بسیار پایین‌تر فراورده‌های توکسین بوتولینوم استفاده می‌شود. اما امروز بیمارانی زیبایی، درمان‌های زیبایی را در سنین جوانتر شروع کرده و معمولاً با‌اندیکاسیون‌های متعدد درمان می‌شوند که این مسأله باعث افزایش تعداد دفعات و دوز مورد استفاده توکسین بوتولینوم در طول زندگی می‌گردد.

اگر چه موارد گزارش شده در رابطه با شکست درمانی ناشی از ایجاد آنتی بادی های خنثی کننده بعد از تزریق توکسین بوتولینوم حاوی پروتئین های کمپلکس نادر است، ولی تعداد آن رو به افزایش می باشد.
میزان محتوای پروتئین نوروتوکسین، فراورده های توکسین بوتولینوم که مورد تایید FDA (سازمان غذا و دارو آمریکا) هستند، متفاوت می باشد. (در برند xeomin  کمتر از برند botox و در برند botox کمتر از از برند  dysport می باشد).
 در حال حاضر بیشتر متخصصین توصیه می کنند که حداقل 3 ماه بین دفعات تزریق بوتاکس فاصله داده شود و از تزریق دوزهای تقویتی در بین آن خود داری شود.

جلوگیری از خشکی چشم بعد از تزریق بوتاکس

اگر فکر می کنید تزریق بوتاکس برای نیازهای شما مناسب است، حتما یک پزشک شناخته شده و با تجربه را انتخاب کنید. این بهترین راه برای جلوگیری از مشکلاتی مانند خشکی پلک است. باید پزشک متخصص چشم معاینات لازم را انجام دهد که برای پیشگیری از خشکی چشم، تزریق بوتاکس را تجویز کند.

اگر بعد از بوتاکس پلک ندارید، که این خیلی کم اتفاق می افتد ممکن است لازم باشد که منتظر بمانید تا اثر بوتاکس از بین برود (حدود شش هفته) تا به حالت عادی برگردد. یا ممکن است در نظر داشته باشید که برای درمان بیشتر برای رفع مشکل به پزشک مراجعه کنید.

دکتر فرامرز صفایی پیروز | بورد تخصصی جراحی عمومی ( پلاستیک - ترمیمی )